.jpg)
Humaniści w świecie ICT
CZĘŚĆ I - REPOZYTORIA WIEDZY O POLSKIEJ LITERATURZE, HISTORII I KULTURZE
- BIBLIOTEKI
Jednym z podstawowych zasobów kultury jest literatura. Poniżej zamieszczamy listę najważniejszych bibliotek online, w których można znaleźć tysiące utworów z polskiej literatury.
Największa polska biblioteka cyfrowa, która została założona przez Bibliotekę Narodową. Każdego dnia jej zasoby powiększają się o około 2 tys. pozycji. Można w niej znaleźć zbiory książek, starych druków, rękopisów, grafik, map, nut, fotografii, ulotek, afiszy i pocztówek.
Film instruktażowy: Logowanie i sposób korzystania
Biblioteka cyfrowa, w której znajduje się blisko 6,5 tys. utworów, w tym w szczególności lektury szkolne. Są one udostępniane w formatach: HTML, PDF, EPUB, MOBI. Dodatkowo można tam znaleźć kilkaset audiobooków. Wszystkie udostępnione teksty można zgodnie z prawem udostępniać innym osobom.
3. Biblioteka literatury polskiej w Internecie
Wybór utworów z literatury polskiej różnych epok. Biblioteka złożona z dzieł, które mogły być opublikowane w wolnym dostępie w 1999 roku.
4. Federacja Bibliotek Cyfrowych
Serwis internetowy, który udostępnia informacje o zbiorach polskich bibliotek, instytucji kultury i nauki. Aktualnie można tam znaleźć odnośniki do 8,7 mln cyfrowych obiektów, w tym m.in. książek, czasopism, grafik, fotografii, map itd.
II. REPOZYTORIA ZWIĄZANE Z KULTURĄ POLSKĄ
Film, radio, obraz malarski, plakat, utwór muzyczny, grafika, mapa, widokówka - to kolejne teksty kultury, które pozwalają lepiej zrozumieć Polskę i jej mieszkańców. Poniżej zamieszczamy linki do ważnych repozytoriów, w których można odnaleźć wiele interesujących i cennych śladów przeszłości, twarzy i głosów ważnych postaci, dowodów przeszłych i aktualnych wydarzeń, a także najnowszych artystycznych osiągnięć i najbardziej wartościowych dzieł.
Instytucja zajmująca się promocją polskiej kultury, edukacją kulturalną i animacją działań kulturalnych. Na stronie Centrum znaleźć można m.in. audycje kulturalne w formie podcastów, programy edukacyjne (np. wirtualną naukę tańców narodowych), informacje o projekcie Bardzo Młoda Kultura.
Szczególnie warte polecenia są:
Repozytorium online, w którym znajdują się fotografie, plakaty, ilustracje, mapy, nagrania dźwiękowe związane z historią i kulturą Polską od początku XX wieku.
Strona Muzeum Narodowego w Warszawie. Znajdują się na niej reprodukcje dzieł znajdujących się w Muzeum a także m.in. materiały edukacyjne dotyczące sztuki polskiej i światowej (do pobrania w plikach pdf) przygotowane dla dzieci, młodzieży i dorosłych.
Szczególnie warte polecenia są:
4. Film Polski
Internetowa baza dotycząca filmografii polskiej. Zawiera podstawowe informacje o polskiej kinematografii oraz filmy udostępniane w otwartym dostępie.
Wybór słuchowisk i sztuk teatralnych prezentowanych w Polskim Radiu.
Podzielone tematycznie, wg autorów i tytułów ponad 7 tys. słuchowiska i sztuk teatralnych prezentowanych w Polskim Radiu.
7. Encyklopedia Teatru Polskiego
Największa baza wiedzy o teatrze polskim. Można tu znaleźć informacje o aktorach, reżyserach, teatrach, słynnych przedstawieniach.
Szczególnie warte polecenia są:
8. Ninateka
Platforma Narodowego Instytutu Audiowizualnego. Znaleźć tu można filmy, spektakle, koncerty, słuchowiska itp.
9. Culture.pl
Portal poświęcony kulturze. Znaleźć tu można utwory, wywiady, komentarze, recenzje itp.
Szczególnie warte polecenia są:
Dzieła
Literatura
10. Legalna kultura
Prowadzony przez Fundację Legalna Kultura portal, na którym umieszczane są filmy, utwory muzyczne, książki, fotografie itd. w otwartym dostępie. Jednocześnie strona ta gromadzi i wskazuje związane z kulturą polską legalne źródła w Internecie.
11. 35mm - online
Platforma streamingowa - dostęp do polskich filmów fabularnych, dokumentalnych i animowanych poddanych rekonstrukcji cyfrowej.
III. Materiały edukacyjne do nauki historii Polski, języka i kultury polskiej
Nauczanie języka polskiego, jak i jego uczenie się nie jest proste - jest to bowiem jeden z najtrudniejszych języków świata, a już z pewnością Europy. Poniżej prezentujemy różne zasoby związane z kształceniem językowym i literackim, z nauczaniem historii i geografii Polski.
1. Zintegrowana Platforma Edukacyjna
Platforma edukacyjna Ministerstwa Nauki i Edukacji. Znaleźć można na niej bezpłatne e-podręczniki i pomoce dydaktyczne do kształcenia uczniów od szkoły podstawowej do średniej. W tym między innymi materiały do nauczania historii, geografii i języka polskiego.
2. Materiały dydaktyczne do nauki języka polskiego
Zalecane przez Urząd do spraw Cudzoziemców materiały dydaktyczne (podręczniki, ćwiczenia) przygotowane z myślą o dzieciach i dorosłych.
Portal udostępniający wykłady popularnonaukowe na tematy społeczno-polityczne. Tworzony przez Fundację Wspomagania Wsi we współpracy z innymi instytucjami kultury.
4. Włącz Polskę
Zestawy materiałów edukacyjnych stworzony z myślą o dzieciach (od 5 roku życia) i młodzieży polskiej (materiały dla nastolatków) uczących się za granicą. Materiały są przygotowane dla nauczycieli i rodziców (programy nauczania) oraz uczniów (podręczniki).
Strona Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli Stowarzyszenia "Wspólnota Polska". Znaleźć tam można m.in. podręczniki do nauczania języka polskiego dla dzieci i młodzieży, uproszczone wersje znanych klasycznych tekstów z literatury polskiej oraz Mały przewodnik po historii Polski.
6. Raz, dwa, trzy i po polsku mówisz Ty!
Strona Fundacji Wolność i Demokracja, która wydała 5-tomowy podręcznik do nauki języka polskiego dla dzieci na Ukrainie.
7. Vox Humana
Strona Stowarzyszenia Vox Humana, organizacji pozarządowej, która skupia się m.in. na edukacji osób migrujących do Polski. Można tu znaleźć różne publikacje, w tym m.in. podręczniki do nauczania języka i kultury polskiej.
Strona z materiałami do nauki języka polskiego przygotowanymi dla uczniów i nauczycieli. Znaleźć tu można materiały poglądowe, prezentacje, ćwiczenia i testy.
9. 100 faktów z historii Polski, które każdy cudzoziemiec znać powinien
Strona z materiałami i ćwiczeniami do języka polskiego, którego nauka przebiega w połączeniu z przywoływaniem i prezentacja najważniejszych wydarzeń i postaci z historii Polski.
10. ADAM.PL - Akademia Doskonalenia Adekwatności Mowy PoLskiej
Kurs językowo-kulturowy adresowany m.in. do odbiorców z krajów słowiańskich, Europy Zachodniej i Dalekiego Wschodu.
11. HelloPolish
Strona z darmowymi podcastami w języki polskim (także płatne e-booki).
Strona z darmowymi lekcjami audio (mp3 + ćwiczenia w pdf).
IV. Materiały metodyczne, pomoc dla nauczycieli
Bardzo często o sukcesie edukacyjnym decyduje atrakcyjność formy i znalezienie sposobu na zainteresowanie ucznia. Scenariusze lekcji i inne materiały dydaktyczne okazują się często w tym zakresie niezbędną pomocą. Poniżej zamieszczamy część zasobów poświęconych tej tematyce.
Scenariusze zajęć poświęconych komunikacyjnym i prawnym aspektom korzystania z nowych mediów przez dzieci i młodzież. Materiały do wykorzystania w czasie lekcji dla dzieci z przedszkola i uczniów szkół podstawowych i średnich.
Scenariusze m.in. lekcji języka polskiego (dla szkół podstawowych i średnich).
Scenariusze lekcji m.in. języka polskiego, historii i WOS (dla szkół podstawowych i średnich).
4. Instytut Badań Edukacyjnych
Baza scenariusz i materiałów do nauczania m.in. języka polskiego, historii, geografii (dla szkół podstawowych i średnich).
Strona poświęcona kinematografii polskiej. Znaleźć tu można publikacje, scenariusze lekcji, podcasty itp.
Przygotowany przez Komisję Europejską poradnik tworzenia treści przyjaznej dla odbiorców. Dostępny we wszystkich językach unijnych. Do pobrania w wersji pdf.
7. Podcast dla uczących się języka polskiego Swojski Język Polski
Podcasty pomogą uczyć się języka polskiego oraz poznać realia życia w Polsce.
V. Inne darmowe podręczniki do nauki języka polskiego
Powyżej wskazane miejsca i źródła nie wyczerpują całości darmowych zasobów dotyczących uczenia języka polskiego. Poniżej wskazane zostały kolejne podręczniki i książki, które mogą być wykorzystane w procesie kształcenia osób, które chciałyby nauczyć się języka polskiego.
1. Bartłomiej Maliszewski, Gramatyka z kulturą. Przez przypadki
2. Dominika Izdebska-Długosz, Po polsku bez błędu
3. Konrad Kazimierz Szamryk, Katarzyna Szostak-Król, Podlasie w legendach. Teksty z ćwiczeniami dla obcokrajowców
4. Wojciech Hofmański, Z kim i dokąd? Nazwy własne w nauczaniu języka polskiego jako obcego
5. Marcin Maciołek, Jolanta Tambor, Głoski polskie. Przewodnik fonetyczny dla cudzoziemców i nauczycieli uczących języka polskiego jako obcego
6. Truchcikiem z Kopernikiem. Językowe przebieżki po uniwersytecie
7. Agnieszka Baniak i in., Z Polski w świat. Historie wybitnych Polaków
8. Agnieszka Trześniewska-Nowak, Antologia wierszy dla dzieci z zadaniami
9. Katarzyna Žák-Caplot, Warszawa dla początkujących
10. Piotr Garncarek i in., A to Polska właśnie
11. Urszula Denert i in., Polskie niezapominajki (podręcznik + ćwiczenia + zestaw zdjęć)
VI. Certyfikat znajomości języka polskiego
Finałem kształcenia językowego, obok znajomości języka i swobody w posługiwaniu się nim, jest uzyskanie certyfikatu. Na wskazanej poniżej stronie można sprawdzić, jak go uzyskać i sprawdzić, jak wyglądały testy w latach ubiegłych.
1. Egzaminy certyfikowane z języka polskiego jako obcego
Strona Państwowej Komisji do spraw Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego. Znaleźć tu można informacje o egzaminach i certyfikatach, także przykładowe testy egzaminacyjne z wcześniejszych lat.
CZĘŚĆ II - NARZĘDZIA WSPIERAJĄCE ZDALNĄ NAUKĘ JĘZYKA POLSKIEGO
I. KURSY I TESTY ONLINE
Jednym z elementów kształcenia jest obecnie wykorzystywanie narzędzi ICT i możliwości, jakie one stwarzają. Poniżej zestawiono platformy i strony, które pozwalają na interaktywną naukę języka polskiego.
Interaktywny kurs języka polskiego przygotowany pod auspicjami Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Zadania i ćwiczenia mają różne poziomy trudności. Znaleźć tu można kurs języka polskiego, bazę wiedzy o polskiej historii i kulturze oraz pogotowie językowe, czyli podręczne zestawienie najważniejszych zasad językowych.
2. Navoica
Platforma edukacyjna Ministerstwa Nauki i Edukacji, na której umieszczane są darmowe kursy dotyczące różnej tematyki.
Szczególnie warte polecenia są:
Polska dla początkujących i średniozaawansowanych (kurs prowadzony w języku ukraińskim)
3. Etutor
Kurs języka polskiego, w którym skupiono się na komunikacji w sytuacjach codziennych i najczęściej spotykanych po przyjeździe do Polski.
4. Lingua.com
Serwis do nauki i doskonalenia znajomości m.in. języka polskiego. Część materiałów jest udostępnianych za darmo, część w wersji płatnej.
Strona, na której można sprawdzić swoją znajomość języka polskiego (ortografia, gramatyka, słownictwo).
Strona z interaktywnymi testami z języka polskiego (ortografia, gramatyka, przysłowia).
7. Polski.info
Platforma do nauki języka polskiego w połączeniu z wiedzą o Polsce.
Interaktywne, bezpłatne ćwiczenia online. Na stronie głównej można także znaleźć i kupić książki do języka polskiego.
II. SŁOWNIKI I REPOZYTORIA DOTYCZĄCE JĘZYKA POLSKIEGO
Od początku procesu kształcenia warto korzystać ze sprawdzonych źródeł dotyczących języka. Jakkolwiek jest on tworem żywym, nieustannie się zmienia i kształtuje, to jednak normy poprawnościowe obowiązują wszystkich jego użytkowników. Słowniki są narzędziem, które pozwala na sprawdzanie poprawności i stopnia swojej znajomości języka.
1. Wielki słownik języka polskiego
Tworzony przez specjalistów z Instytutu Języka Polskiego PAN słownik współczesnej polszczyzny, liczący obecnie ponad 83 tys. haseł.
2. Słownik języka polskiego PWN
Słownik powstały na podstawie prac W. Doroszewskiego, J. Bralczyka i innych. Zaktualizowany i uwspółcześniony.
3. Zasady pisowni i interpunkcji polskiej
Opracowanie PWN.
4. Słownik gramatyczny języka polskiego
Najlepsze, sprawdzone źródło odmiany poszczególnych słów w języku polskim. Słownik obejmuje ponad 445 tys. haseł.
5. Słowosieć (Wordnet)
Relacyjny słownik semantyczny języka polskiego, w którym obecnie zarejestrowano ponad 600 tys. relacji. Połączony z podobnym projektem w języku angielskim pozwala na badanie relacji, w jakie wchodzą słowa między sobą.
6. Narodowy Korpus Języka Polskiego
Zbiór tekstów (głównie literackich) zawierających typowe użycia danego słowa lub konstrukcji językowej (także w odmianach). Może być wykorzystywany m.in. w zakresie tłumaczeń.
7. Obserwatorium Językowe Uniwersytetu Warszawskiego
Rejestrowanie zgłaszanych przez użytkowników neologizmów, nowych frazeologizmów i zmian znaczeń w zakresie języka polskiego. Pozwala na śledzenie najnowszych trendów językowych.
8. Elektroniczna bibliografia normatywna 1990–2016
Baza wyrazów kłopotliwych wraz z opracowaniami.
III. PORADNIE JĘZYKOWE
Często nawet rodzimi użytkownicy języka używają go w sposób, który zaskakuje ich samych. Kalki językowe, mody, nowe trendy pojawiają się bardzo szybko. Pozostawieni sami sobie, bez pomocy specjalisty, często nie jesteśmy w stanie ocenić, czy dana fraza czy konstrukcja, którą usłyszeliśmy, albo sami jej użyliśmy, jest prawidłowa. Warto wtedy zajrzeć do miejsc, w których można zapoznać się z opinią ekspertów lub wręcz ich o nia poprosić.
Najważniejszy. powołany przez Polską Akademię Nauk organ opiniujący zmiany zachodzące w języku, a także rozstrzygający wątpliwości w imię poprawności językowej. Zadaniem Rady jest dbałość o czystość i poprawność języka, a także upowszechnianie informacji o nim.
Przykładowe opinie RJP:
Stanowisko Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN w sprawie żeńskich form nazw zawodów i tytułów przyjęte na posiedzeniu plenarnym Rady 25 listopada 2019 r.
Opinia RJP w sprawie pejoratywizacji rzeczownika Murzyn.
Tworzona przez ekspertów poradnia językowa, w której udzielane są odpowiedzi dotyczące poprawności językowej.
3. Poradnia językowa (Dobrysłownik.pl)
Stworzona przez pracowników Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Stworzona przez pracowników Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
Stworzona przez pracowników Uniwersytetu Łódzkiego.
IV. NARZĘDZIA DO UPRASZCZANIA I KOREKTY TEKSTU
Osoby biegle posługujące się językiem niekiedy zapominają, że ich uczniowie znają go o wiele słabiej. Zasób słownictwa, idiomy, powiedzenia i przysłowia, archaizmy - to często te obszary przysparzają naszym uczniom najwięcej kłopotów. Czasem tekst, który nam wydaje się prosty, wymaga dodatkowej obróbki, uproszczenia, poprawienia tak, aby był zrozumiały dla osób uczących się. Oni sami zaś mogą czasem korzystać z narzędzi wspomagających proces pisania, z podpowiedzi dotyczących nie tylko ortografii, ale i gramatyki czy interpunkcji. Poniżej zestawione narzędzia pozwalają na przeprowadzenie tych działań.
1. Jasnopis
Narzędzie do badania stopnia mglistości tekstu (poziom trudności tekstu) w siedmiostopniowej skali oraz weryfikacji jego upraszczania lub komplikowania. Dzięki temu narzędziu można sprawdzić np. to, czy tekst lektury nie jest dla uczniów zbyt trudny.
Film promocyjno-instruktażowy.
2. Logios
Narzędzie do badania stopnia mglistości tekstu (poziom trudności tekstu) w dwudziestostopniowej skali. Narzędzie dodatkowo wyposażone w różne statystyki i zestawienia (np. trudnych słów) pozwala na szybkie dostosowywanie tekstu do odbiorcy.
3. Zecerka
Narzędzie do typograficznej korekty tekstu w języku polskim (ze szczególnym uwzględnieniem tekstu, który ma być publikowany w Internecie w wersji responsywnej). Dzięki raportom użytkownik wie, co i w którym miejscu zostało poprawione.
W poniższym filmie zaprezentowano możliwości trzech wskazanych powyżej narzędzi.
4. iKorektor.pl - Ortograf.pl - KorektorOnline.pl
Trzy proste narzędzia do korekty tekstu. Mogą być wykorzystywane do poprawiania błędów ortograficznych, interpunkcyjnych, składniowych.
Narzędzie łączące dwie funkcje: korektę tekstu oraz badanie stopnia czytelności (trudności) tekstu.
6. LanguageTool
Narzędzie do korekty tekstu, w którym można sprawdzić nie tylko tekst wklejony online, ale także pliki MS Word.
W poniższym filmie zaprezentowano możliwości wskazanych powyżej narzędzi.
V. Narzędzia do tworzenia materiałów dydaktycznych (quizów, testów, krzyżówek)
Proces sprawdzania wiedzy to często testy, klasówki, quizy. Można do ich tworzenia wykorzystać narzędzia online. Jest ich wiele. Poniżej wskazujemy te, które z powodzeniem mogą być dobrze wykorzystane w uczeniu języka polskiego.
1. Wordwall.net
Portal do tworzenia ćwiczeń i zadań (m.in. łączenie w pary, prawda czy fałsz, brakujące słowo, krzyżówka, test).
Instrukcje użytkowania:
Przykładowe ćwiczenia:
Co robisz teraz? - czasowniki niedokonane
2. Kahoot!
Strona i aplikacja, której użytkownicy (np. nauczyciele) mogą tworzyć quizy i testy, z których mogą korzystać inni użytkownicy (uczniowie).
Przykładowe testy:
3. Learning Apps
Narzędzie do tworzenia materiałów interaktywnych (testów, quizów, krzyżówek, wykreślanek itp.)
Przykładowe zadania:
4. Quizme!
Portal, którego użytkownicy tworzą quizy sprawdzające wiedzę innych użytkowników. Można tu znaleźć quizy z języka polskiego, polskiej historii i geografii.
VI. PRAWA AUTORSKIE I ZASOBY CC
Przygotowując materiały dla uczniów (prezentacje, testy, quizy) nie wolno zapominać o tak ważnej kwestii, jak prawa autorskie. Przestrzeganie ich to ważny etyczny aspekt pracy dydaktycznej. Poniżej omówiona została ta problematyka i wskazane kilka miejsc, z których można korzystać z pełnym poszanowaniem prawa.
Strona poświęcona prawom autorskim i licencjom CC (Creative Commons) z przystępnym opisem poszczególnych kategorii.
2. Jakie zdjęcie wybrać?
Film ilustrujący, jak trudno jest pozyskać legalnie zdjęcie noblisty z Internetu. Na tym przykładzie omówiony jest problem praw autorskich.
3. Openwerse
Wyszukiwarka darmowych, legalnych zdjęć i dźwięków. Ponad 600 mln plików dobrej jakości.
Darmowe zdjęcia przygotowane z myślą o edukacji.
5. Unsplash
Społecznościowa platforma internetowa przeznaczona do udostępniania fotografii, które są w otwartym dostępie.
6. Pixaby
Internetowy bank zdjęć i filmów stockowych w otwartym dostępie (liczba obiektów - ponad 2,3 mln).
CZĘŚĆ III - KOMENTARZE I UWAGI
Szanowni Państwo,
prosimy Państwa bardzo komentarze i uwagi dotyczące zamieszczonych tutaj materiałów, a także o przesyłanie pomysłów, jakie jeszcze dodatkowe źródła i narzędzia powinny się tutaj znaleźć. Jeżeli znają Państwo takie, które są warte polecenia, prosimy o ich wskazanie.
Komentarze i uwagi można przesyłać tutaj.
Za wszystkie z góry dziękujemy!
